Jak napisać testament
Posiadasz znaczny majątek i nie chcesz, aby trafił w przyszłości w niepowołane ręce? Obawiasz się, że po Twojej śmierci w rodzinie nastąpi walka o spadek? Nie chcesz, aby po Twoim odejściu udział w spadku miał wyrodny syn albo niewierna żona? Spisz testament! Nawet jeśli jesteś zdrowy i nie spodziewasz się rychłej śmierci, zrób to na wszelki wypadek. Nikt z nas przecież nie może być pewny, że nie zginie na przykład w wypadku drogowym.
W testamencie powinno się zawrzeć postanowienie, komu zapisujemy swój majątek. W jednym testamencie można powołać do dziedziczenia jedną, ale też więcej osób. Można także zapisać w nim decyzję, w jakich częściach dziedziczą powołane do spadku osoby. Jeżeli w testamencie nie określisz udziałów poszczególnych spadkobierców, wtedy będą oni dziedziczyli majątek w równych częściach.
Swój majątek masz prawo zapisać, komu zechcesz. Możesz więc zdecydować, że otrzymają go Twoi najbliżsi krewni, którzy i tak dziedziczyliby z mocy ustawy, ale możesz też przeznaczyć go tylko dla niektórych z nich, a nawet dla osób, z którymi w ogóle nie jesteś spokrewniony. Możesz również zapisać swój majątek lub jego część na rzecz osoby prawnej, a więc np. organizacji charytatywnej.
Pamiętaj, że zasady dziedziczenia zawarte w testamencie mają pierwszeństwo przed ustalonymi w dziedziczeniu ustawowym. Jeśli więc, sporządzając testament, nie powołasz do podziału majątku osoby, która należy do spadkobierców ustawowych, to nie weźmie ona udziału w podziale tego majątku (tzw. masy spadkowej) po Twojej śmierci.
Przykład. Jan umarł, zostawiając znaczny majątek. Ustawowymi spadkobiercami Jana byłyby dwie córki i żona. Jednak Jan zostawił testament. Zgodnie z jego treścią cały jego majątek dziedziczą w równych częściach tylko dwie osoby – żona i młodsza córka. Starszą córkę wydziedziczył za to, że wyłudziła od niego dużą kwotę pieniędzy i nie oddała długu, a ponadto odmówiła mu pomocy w chorobie. Wobec takiej treści testamentu starsza córka Jana zostanie wyłączona z podziału spadku. Otrzymają go w równych częściach żona i młodsza córka.
Testament powinien być w całości napisany pismem odręcznym. Po napisaniu powinieneś opatrzyć go datą i własnoręcznym podpisem. Nie ma znaczenia, czy napiszesz go piórem, długopisem, mazakiem, czy ołówkiem. Jednak ołówek odradzamy, bo tekst nim napisany łatwo zetrzeć.
Nieważny będzie testament wydrukowany na drukarce komputerowej lub napisany na maszynie i jedynie podpisany odręcznie.
Testament nie musi być spisany w obecności świadków. Można napisać go w samotności.
Jeśli nie podasz daty jego sporządzenia, testament co do zasady pozostanie ważny, ale w niektórych przypadkach można będzie go podważyć. Np. wtedy, gdy zostawisz kilka testamentów i nie wiadomo jaka była kolejność ich sporządzenia (decydujący jest ostatni) albo gdy sąd pozbawi Cię zdolności do czynności prawnych i konieczne będzie ustalenie, czy testament został napisany wtedy, gdy taką zdolność jeszcze posiadałeś.
U notariusza
O sporządzenie testamentu możesz zwrócić się do notariusza. W takim przypadku wystarczy Twoje ustne oświadczenie woli, które zostanie spisane jako testament w formie aktu notarialnego. Wystarczy wtedy podpisanie tego dokumentu.
Notariusz sprawdzi Twoją tożsamość i spróbuje ustalić, czy masz zdolność do czynności prawnych oraz czy swoje oświadczenie składasz świadomie i z nieprzymuszonej woli.
Gdy spadkodawca nie może stawić się w kancelarii, bo np. jest chory, może poprosić o przybycie notariusza do domu lub do szpitala i złożyć oświadczenie woli poza kancelarią notarialną. Tak sporządzony testament też będzie ważny.
Spadkodawca może także wyrazić swoją ostatnią wolę w urzędzie, w obecności dwóch świadków, wobec wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa, kierownika urzędu stanu cywilnego lub sekretarza powiatu albo gminy. Oświadczenie powinno być w takim przypadku spisane w formie protokołu i odczytane spadkodawcy w obecności dwóch świadków. Protokół ten powinien podpisać spadkodawca, świadkowie i przedstawiciel władz, wobec którego oświadczenie zostało złożone.
Testament można też sporządzić ustnie w obecności trzech świadków, pod warunkiem, że:
- wszyscy ci świadkowie są jednocześnie obecni przy wyrażaniu ostatniej woli przez spadkodawcę,
- jeden ze świadków lub ktoś czwarty spisze to oświadczenie przed upływem roku od chwili złożenia go, a pismo to podpisze spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy trzej świadkowie.
Małżonkowie osobno
Testament, aby był ważny, musi zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy. Jeśli więc małżonkowie napiszą wspólny testament, w którym będą zawarte ich postanowienia dotyczące dziedziczenia ich wspólnego majątku, to nawet jeśli oboje podpiszą taki testament, będzie on nieważny.
Jeśli więc małżonkowie chcą, aby ich decyzje spadkowe miały moc prawną, muszą sporządzić dwa odrębne testamenty – jeden mąż, drugi żona. Każde z nich powinno zawrzeć w testamencie postanowienia dotyczące dziedziczenia połowy ich majątku wspólnego i ewentualnie majątku odrębnego, jeśli taki posiadają.
Nowy unieważnia stary
Jeżeli chcesz odwołać sporządzony już testament, bo przestał Ci odpowiadać, możesz to uczynić na kilka sposobów:
- zniszczyć testament,
- dokonać w nim zmian, z których będzie wynikała Twoja wola odwołania wcześniejszych postanowień,
- sporządzić zupełnie nowy testament.
Jeżeli w nowym testamencie nie zaznaczysz, że odwołujesz poprzedni, wtedy nowy testament spowoduje odwołanie tylko tych postanowień poprzedniego, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu.
Przykład. Anna sporządziła testament, w którym zapisała swój majątek trojgu wnukom. Po roku jeden z wnuków znieważył Annę obsypując ją wyzwiskami za to, że nie chciała pożyczyć mu pieniędzy. Anna odmówiła podejrzewając, że wnuk jest uzależniony od narkotyków i właśnie na ten cel chciałby przeznaczyć pożyczone pieniądze.
Po tym zdarzeniu Anna napisała nowy testament. Był on krótki, zawierał tylko datę i stwierdzenie: „Postanawiam, że mój wnuk Rafał Kaliński nie będzie uczestniczył w podziale spadku, jaki pozostawię po śmierci.”
Gdy Anna zmarła, jej majątek został podzielony pomiędzy dwójkę pozostałych jej wnuków. Jej nowy testament odwołał bowiem tylko tę część poprzedniego, w którym zapisała część majątku Rafałowi.
